Sprawdź się

Co to jest gruźlica?

Gruźlica to choroba zakaźna wywołana przez bakterie zwane prątkami (łac. Mycobacterium tuberculosis complex). Najczęściej atakuje płuca (gruźlica płuc), ale może też zaatakować inne narządy (gruźlica pozapłucna), np. nerki, kręgosłup, mózg.
Nieleczona gruźlica może być śmiertelna.

Nie każda osoba zakażona prątkiem gruźlicy zachoruje. 90% osób zakażonych ma tzw. latentne zakażenie prątkiem gruźlicy. Osoby te nie czują się chore, nie mają żadnych objawów i nie zakażają innych ludzi.
Są jednak sytuacje, kiedy zakażenie przejdzie w aktywną postać choroby.

Drogi transmisji

Gruźlicą najczęściej możesz zakazić się drogą kropelkową (powietrzną), wdychając bakterie rozsiewane przez osobę chorego prątkującego podczas kaszlu, kichania, mówienia, śmiechu lub śpiewania. Pozostałe drogi zakażenia są niezwykle rzadkie (pokarmowa, przez skórę)

Co to jest utajona gruźlica?

U większości ludzi, którzy zakazili się prątkami gruźlicy , organizm jest w stanie utrzymać je w stanie uśpienia, tak aby zahamować ich namnażanie. Bakterie stają się nieaktywne, ale pozostają żywe w organizmie. Ten stan nazywany jest latentnym zakażeniem gruźlicą.

Ludzie z latentnym zakażeniem gruźlicą

- Nie mają żadnych objawów, nie czują się chore, nie zakażają innych ludzi, zwykle mają pozytywny wynik próby tuberkulinowej lub testu IGRA
- W określonych sytuacjach może rozwinąć się u nich aktywna postać choroby.

U 90% osób z latentnym zakażeniem prątkiem gruźlicy nigdy nie dojdzie do rozwoju choroby. U tych ludzi, prątki gruźlicy pozostają nieaktywne przez całe życie nie powodując choroby.

Ale u osób, które mają osłabiony system odpornościowy, bakterie stają się aktywne, rozmnażają się, i powodują aktywną gruźlicę.

Niektórzy ludzie zachorują na gruźlicę wkrótce po zakażeniu (w ciągu kilku tygodni) inni mogą zachorować wiele lat po zakażeniu, gdy odpowiedź ich układu immunologicznego staje się słabsza.

Czynniki wpływające na osłabienie odpowiedzi immunologicznej

- Wiek (u małych dzieci układ odpornościowy nie jest w pełni rozwinięty; u osób starszych układ odpornościowy staje się słabszy)
- Choroby przewlekłe (cukrzyca, choroby nerek, wątroby, płuc, układu sercowo-naczyniowego)
- Choroby układu immunologicznego (autoimmunologiczne)
- Zakażenie wirusem HIV i inne przewlekłe zakażenia (bakteryjne, wirusowe, grzybicze)
- Styl życia (alkoholizm, narkomania, inne uzależnienia; niski status socjoekonomiczny)
- zbyt niska masa ciała lub otyłość
- Niektóre zabiegi lecznicze (takie jak leczenie kortykosteroidami, terapia onkologiczna lub przeszczepienie narządów czy leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów lub choroba Crohna).

Grupy ryzyka gruźlicy

- Osoby z kontaktu z chorym na gruźlicę
- Osoby w podeszłym wieku
- Pracownicy ochrony zdrowia i zawodów, którzy mają kontakt z grupami ryzyka
- Osoby z terenów o wysokiej zapadalności na gruźlicę
- Osoby wyjeżdzające do krajów o wysokim rozpowszechnieniu gruźlicy
- Osoby bezdomne lub przebywające w zatłoczonych miejscach (np. noclegownie, schroniska, domy pomocy społecznej)
- Osoby nadużywające alkoholu
- Palacze tytoniu
- Narkomani
- Osoby osadzone (więźniowie)

Czynniki ryzyka przejścia utajonego zakażenia prątkiem w aktywną gruźlicę

Należysz do tej grupy ryzyka jeśli:

- zaraziłeś się niedawno gruźlicą
- jesteś zakażony wirusem HIV
- miałeś przeszczep
- przyjmujesz leki immunosupresyjne
- cierpisz na niewydolność nerek i jesteś dializowany
- masz raka płuc, nowotwory w obrębie głowy i szyi lub nowotwory krwi (np. białaczka, chłoniak)
- jesteś dzieckiem w wieku poniżej 5 lat
- przechodzisz radioterapię
- masz cukrzycę
- palisz papierosy
- nadużywasz alkohol
- masz niedowagę
- przeszedłeś gastrektomię (resekcję żołądka)
- jesteś w ciąży lub w okresie połogu

Objawy choroby zależą od miejsca namnażania się prątków gruźlicy

Główne objawy gruźlicy płuc to:

- Kaszel, który trwa powyżej 3 tygodni
- Ból w klatce piersiowej
- Odkrztuszanie plwociny z domieszką krwi

Inne objawy TB:

- Osłabienie lub zmęczenie
- Utrata masy ciała
- Brak apetytu
- Dreszcze
- Gorączka lub stany podgorączkowe
- Pocenie się w nocy.

Diagnostyka gruźlicy

Jeśli masz objawy, które mogą sugerować gruźlicę – zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu.

Diagnostyka i leczenie są w pełni bezpłatne.

Diagnostyka obejmuje badanie krwi (IGRA); badania mikrobiologiczne (bakterioskopia, hodowla bakterii na pożywkach); testy molekularne (PCR).
Gruźlica jest obecnie w pełni wyleczalna. Warunkiem powodzenia terapii jest przestrzeganie zaleceń lekarza specjalisty i regularne przyjmowanie leków.

Leczenia nie można przerywać!

Jak zapobiegać gruźlicy

- szczepić dzieci na gruźlicę
- unikać kontaktu z chorymi na gruźlicę
- unikać zatłoczonych miejsc z ograniczonym dostępem świeżego powietrza – szczególnie bez zabezpieczenia dróg oddechowych i możliwości
- przestrzegania zasad higieny
- utrzymywać dobre nawyki higieniczne: zasłaniać usta podczas kaszlu lub kichania, myć ręce, wietrzyć zamknięte pomieszczenia)
- konsultować z lekarzem swoje podejrzenia co do zakażenia gruźlicą

Jeśli masz choroby przewlekłe to jesteś w grupie ryzyka. Jeśli wystąpią objawy sugerujące gruźlicę poinformuj o tym swojego lekarza.